اصفهان گلسمایند-اصفهان : تپه اشرف، در سال ۱۳۶۰ اولین اکتشافات غیرعلمی را تجربه کرد. این تپه که به سارویه یا کهن‌دژ نیز معروف است سال ۱۳۷۵ به ثبت ملی رسیده، گفته می‌شود، این بنا کتابخانه بزرگی بوده‌است که در آن کتاب‌های فراوانی نگهداری می‌شده است. سارویه در حمله اعراب به ایران ویران شد و اکنون تنها بقایای آن به صورت تپه‌ای باقی‌مانده‌است که بنام «تپه اشرف» معروف است. ابن‌رسته در قرن سوم هجری درباره سارویه چنین می‌نویسد: در شهر جی بنای کهنه‌ای به شکل قلعه وجود داشته‌است موسوم به ساروق یا سارویه. چون این بنا بسیار کهنه‌است نمی‌توان بانی آن را معلوم کرد و گویند قبل از طوفان نوح ساخت شده است.
این تپه سال ۱۳۷۲ منطقه مشتاق سوم اصفهان تعریض و به خیابانی دوطرفه تبدیل شد که همین امر باعث شد قسمت‌های گسترده‌ای از سازه‌های تاریخی بخش شمالی آن نابود شود. در این تپه، قدیمی‌ترین اشیای مطالعاتی یافت شده توسط گروه باستان‌شناسی مربوط به دوره اشکانی است که به لحاظ تحقیق درباره گذشته این تپه بسیار حائز اهمیت بوده و به باستان‌شناسان کمک می‌کند تا گذشته این محوطه تاریخی را روشن کند.
نکته مهم در مورد قدمت تپه اشرف این است که با توجه به تجزیه و تحلیل ملات و اکتشاف بقایای سازه، نشانه‌هایی از دوران پیش از اسلام دیده شده و احتمال اینکه سابقه تاریخی آن به سال‌های قبل از اشکانیان نیز برسد وجود دارد.
نخستین عملیات کاوش تپه اشرف اصفهان از ۲۷ تیر ۸۹ به همراهی تیم ۱۷ نفره به مدت ۴۵ روز انجام یافت، تپه اشرف چندین لایه باستان‌شناسی دارد که بر اساس لایه‌نگاری انجام شده متعلق به پنج دوره تاریخی است که به ترتیب از پایین به بالا دوره اشکانی، دوره ساسانی، دوره انتقالی ساسانی به اسلامی، قرن ۴ و ۵ هجری و قرن ۱۲ هجری را شامل می‌شود. از سال ۱۳۸۹ تا پائیز ۱۳۹۹، تعداد هفت فصل کاوش در این تپه تاریخی انجام شده است.
در سال ۹۲ با این خبر که «با توقف عملیات کاوش در تپه اشرف خطرات بسیاری این مکان ارزشی را تهدید می‌کند، گسترش بافت شهری در این تپه و همچنین تجمع زباله در این محل منجر به نگرانی باستان شناسان و میراث فرهنگی شده است» مواجه شدیم.
مرداد ماه سال ۹۹ بود که سرپرست هیأت کاوش تپه اشرف اصفهان از کشف جسد بانوی اشکانی از تپه اشرف خبر داد و گفت: تاکنون دو اسکلت در تپه اشرف پیدا شده که یکی از آنها بسته‌بندی و برای انتقال به رکیب‌خانه جهت مطالعه و بررسی‌های لازم آماده شده است و طی شدن مراحل برای بازدید عموم در نمایشگاه قرار خواهد گرفت، اما نسبت به تصمیم پیرامون دیگر اسکلت‌های یافت شده باید بررسی‌های لازم جهت چگونگی انتقال‌ها انجام بگیرد.
سال بعد اما با وجود اهمیت بسیار این تپه شاهد ویراژ موتورسیکلت روی تپه بودیم که استارت حصارکشی برای حفاظت و نگهداری از تنها تپه تاریخی شهر شروع شد. هرچند طاهری، معاون وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، جولان موتورسوارها روی تپه اشرف را قبول نداشت و آن را یک سیاه‌نمایی می‌دانست.
در ادامه ماجرای پر فراز و نشیب تپه‌اشرف، سرپرست هیأت کاوش تپه اشرف اصفهان، جعفری‌زند در شهریور سال ۹۹ از انعقاد یک تفاهم‌نامه بین میراث فرهنگی و شهرداری خبر داد و گفت: شهرداری منطقه ۴ از این پس حامی ادامه کاوش‌های ما در این منطقه خواهد بود. آن زمان اللهیاری مدیر وقت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان گفته بود: تفاهم‌نامه‌ای نیز با شهرداری امضا کردیم، آقای نوروزی و شهردار منطقه ۴ آقای اخوان نیز به دنبال این موضوع بودند که تپه اشرف را با همکاری هم سامان دهیم، منظور از ساماندهی؛ کارهایی چون تکمیل حصارکشی برخی نواحی، نخاله‌برداری، عدم اجازه ورود افراد به محوطه برای حفظ امنیت جانی، انجام کاوش با مجوزهای میراث فرهنگی، قرار دادن نگهبان برای تپه است.
زمانی که جسد بانوی اشکانی در تپه اشرف یافت شد( سال ۹۹)، علیرضا جعفری زند در گفت‌وگو با خبرنگار اصفهان گلسمایند در اصفهان اظهار کرده بود: تاکنون دو اسکلت در تپه اشرف پیدا شده که یکی از آنها بسته‌بندی و برای انتقال به رکیب‌خانه جهت مطالعه و بررسی‌های لازم آماده شده است و طی شدن مراحل برای بازدید عموم در نمایشگاه قرار خواهد گرفت، اما نسبت به تصمیم پیرامون دیگر اسکلت‌ها یافت شده باید تصمیم‌گیری و بررسی‌های لازم جهت چگونگی انتقال‌ها انجام بگیرد.
او همچنین از جلساتی پیرامون این مسئله با میراث فرهنگی و شهرداری خبر داد که در نهایت یک تفاهم‌نامه بین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان و شهرداری منعقد شد و بنا شد شهرداری منطقه۴ از آن پس حامی ادامه کاوش‌ها در این منطقه باشد.
این درحالی است که علیرضا جعفری زند، باستان‌شناس با گذشت سه سال از پیدا شدن جسد بانوی اشکانی در گفت‌وگو با خبرنگار اصفهان گلسمایند در اصفهان می‌گوید: از سال ۹۹ کاوش را در تپه اشرف شروع کردیم و از آن زمان تاکنون هیچ اتفاقی نیفتاده است، یعنی آخرین فصل کاوش ما مربوط به کشف اسکلت بانوی اشکانی بود، در آنجا نه تنها یک اسکلت بلکه دو اسکلت دیگر بودند که ما فقط توانستیم یکی از آنها را انتقال دهیم، همچنین گروه از خمره‌ها پیدا شد که بعد از تخلیه خاک باید بیشتر کاوش می‌شد، ولی میراث فرهنگی آن را در داخل یک گونی قرار داد و به یک انبار منتقل کرد.
وی افزود: تردیدی نیست که با توجه به آثاری که در کنار اسکلت‌ها یافتیم این اسکلت‌ها مربوط به دوران اشکانی باشد. اسکلت را با شرایط سخت و بدون هیچ آسیبی وکیوم کرده و گچ گرفته و به صورت یک کپسول درآوردیم که آن را در یکی از طاق‌نماهای چهلستون قرار دادند ولی بعد از مدتی به علت بارش و عدم حفاظت از آن میراث فرهنگی آن را به یک انبار منتقل کرد.
جسد بانوی کشف شده، اشکانی است
جعفری‌زند با اشاره به اینکه پهنای کاوش در منطقه تپه و در حاشیه خیابان و نزدیک پیاده‌رو بود، گفت: به همین خاطر از یک فضای تنگ و با وجود هزاران خطر اسکلت را بیرون آوردیم. پزشکی قانونی سن جسد و علت مرگ جسد را گزارش می‌دهد و نیازی به آزمایشگاه نیست بلکه نیاز به مرمت است. یکی دیگر از دلایل اثبات کننده دوره اشکانی بودن اسکلت وجود آثاری از قبیل سفال و نوع تدفین اسکلت بوده است که نشان می‌دهد مربوط به دوره اشکانیان بوده است نوع تدفین به زمان مهرپرستی برمی‌گردد که اشکانیان هم مهرپرست بودند.
کاوش در تپه اشرف منتظر بودجه
این باستان‌شناس با اشاره به شرایط نگهداری جسد، اظهار کرد: شرایط نگهداری جسد به این صورت است که باید به طور کامل در کارگاه مرمت شود و در معرض هوای آزاد نباشد ولی میراث فرهنگی از سال ۹۹ تاکنون به دلیل کمبود بودجه این اسکلت را داخل انباری نگهداری کرده است که تاکنون حتماً به علت در معرض هوا بودن تخریب شده است.
او معتقد است تپه اشرف پنج فصل دیگر نیاز به کاوش دارد ولی میراث فرهنگی به دلیل کمبود بودجه، فعلا کار را متوقف کرده است.
میراث نگفته است، جسد اشکانی نیست
در این خصوص شهرام امیری، مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار اصفهان گلسمایند در اصفهان اظهار کرد: میراث نگفته اسکلت کشف شده اشکانی نیست، یک سری اشیاء در کاوش کشف شده که برآوردهای اولیه حاکی از این است که از آن دوره تاریخی هست و با این وجود اعلام شده که احتمالاٌ اسکلت کشف شده که مربوط به یک بانو هم هست از همان دوره باشد و ما باید برای صحت و سقم این مسأله بررسی‌های لازم را انجام دهیم.
وی در پاسخ به این سوال که شرایط نگهداری این اسکلت، چیست، گفت: در حومه شهر اصفهان انبارهایی برای نگهداری اشیاء و آثار کشف شده داریم که یکی از آنها در محله اصفهانک است و این اسکلت هم زمانی که درآورده شد کاملاً دور آن با گچ پوشانده شد و به صورت یک قالب با امنیت کامل به آنجا منتقل شد و در یک مکان مسقف و سرپوشیده نگهداری می‌شود تا شرایط لازم برای بررسی آن فراهم شود، اینکه انبار خارج از شهر است به این معنا نیست که شرایط نگهداری مناسب نیست.
با این تفاصیل و با کمبود بودجه و عدم برنامه‌ریزی مناسب هنوز باید شاهد کاوش نیمه‌تمام و جسد مرمت نشده بانوی اشکانی بمانیم، البته اگر رویای این کاوش و مرمت را با خود به گور نبریم!
پایان پیام/۶۳۱۲۴/
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
