گزارش مکتوب/
برای چشم‌هایی که می‌بینند
به گزارش اصفهان گلس، دستان کوچکش به خط زیبایی‌های دنیا، زبان برگ‌ها، حرف‌های درختان و رقص گل‌ها بیناست. چشمان همیشه بسته‌اش، اما به دنیایی دیگر باز است، دنیایی که لبریز از خواستن و توانستن است، دنیایی که اگرچه به چشم ما تاریک به نظر می‌رسد، ولی به دل او روشنِ روشن است. دنیای «الهامِ» هفت ساله و بیش از ۹ هزار روشندلِ دیگر اصفهانی هرگز تیر و تار نبوده و همیشه به نور امید روشن است.
روشندلان، فرشتگانی با عصای سفید
با «الهام» در مدرسه شهید احمد سامانی یکی از دو واحد آموزشی ویژه نابینایان در استان اصفهان آشنا شدم، مدرسه‌ای در نزدیکی گلستان شهدای این شهر با ۴۵ دانش آموز دختر و پسر.
اینجا مدرسه‌ی کودکانی است که برای بودن، برای دیدن و برای درک دنیا، تمام وجودشان چشم است و بینا!
مدرسه‌ای که دانش آموزان زیادی از شهرستان‌های دور و نزدیک استان با تمام سختی‌های راه در آن مشغول به تحصیل هستند.
الهام دانش آموز سال اولی این مدرسه که از زمان تولد به دلیل مشکلات ژنتیکی نابینا بوده.
او می‌گوید درحیاط مدرسه زمین می‌خورم و دست‌ها و پاهایم زخمی می‌شوند، در خیابان‌ها هم می‌ترسم زمین بخورم عصایم به موانع گیر می‌کند اگر پدر یا مادرم همراهم نباشند نمیتوانم درست راه بروم.
تحصیل دانش آموزان روشندل در مدارس بینایان!
آن طور که رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان می‌گوید: چهار هزار و ۸۵۱ دانش‌آموز استثنایی در استان اصفهان تحصیل می‌کنند که ۵۶۰ نفر از آن‌ها دانش آموز آسیب دیده بینایی هستند.
محسن الماسی می‌افزاید: به دلیل نبود مدارس ویژه روشندلان اصفهانی در مقطع متوسطه اول و دوم، این دانش آموزان در مدارس عادی مجبور به ادامه تحصیل هستند.
به گفته وی اتاق لمس، تقویت حواس، اتاق بازی و اتاق تاریک نیاز‌های اساسی یک مدرسه ویژه نابیناست که متاسفانه در مدارس وجود ندارد.
وی به استاندارد نبودن حیاط و فضا‌های مدارس دانش‌آموزان با نیاز‌های خاص در اصفهان هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: بنا بر استاندارد‌ها استفاده از کف‌پوش برای این نوع مدارس ضروری است و این در حالی است که حیاط مدارس آسفالت است.
کمبود نیرو برای آموزش، چالشِ حوزه توانبخشی
علاوه بر آموزش روشندلان، در حوزه توانبخشی نیز واحد‌های آموزشی ضعف‌های زیادی دارند و آن گونه که رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان می‌گوید: در حوزه توانبخشی دچار کمبود نیرو هستیم و در ۱۰ سال اخیر هیچ نیرویی استخدامی نشده است.
الماسی تاکید دارد که این وضعیت در شرایطی است که در مدارس دارای دانش‌آموز معلول جسمی – حرکتی، چند معلولیتی و اوتیسم اگر توانبخشی دنبال نشود، روند آموزش دچار مشکل خواهد شد و اگر خانواده‌ها بخواهند خارج از مدرسه آن را دنبال کنند هزینه زیادی به آن‌ها تحمیل خواهد شد.
نبود سرویس ایاب و ذهاب، هزینه‌های بالا به خانواده‌ها تحمیل می‌کند
کیوان، روشندل اصفهانی که دانش آموز مقطع ابتدایی در مدرسه شهید احمد سامانی است می‌گوید: به علت مسافت طولانی نیاز به سرویس ایاب و ذهاب دارد و تامین هزینه سرویس رفت و آمد برای خانواده اش سخت است.
این موضوع را با رییس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان درمیان گذاشتم او می‌گوید: قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها هزینه رفت و آمد این دانش‌آموزان رایگان بود، اما پس از آن یارانه‌ای که به آن تعلق می‌گرفت حذف شد، اما قرار است دولت از این پس سهمی از این هزینه را پرداخت کند.
به گفته الماسی ۴ میلیارد تومان سالانه برای رفت و آمد چهار هزار و ۲۰۰ دانش‌آموز استثنایی استان می‌شود.
کم و کیف آموزش نابینایان در مراکز توانبخشی
در استان اصفهان، ۹ هزار و ۱۶۱ نفر به دلیل معولیت بینایی زیر پوشش خدمات حوزه توانبخشی هستند و به گفته معاون توانبخشیِ بهزیستیِ استان، مراکزی با عنوان مراکز توانخواهان کم بینا و نابینا تا سن ۱۵ سال در اصفهان راه اندازی شده که مهارت‌های زندگی و فعالیت‌های روزمره، تحرک و جهت یابی را به کم بینایان و نابینایان آموزش می‌دهد.
پژمان پور شبانان می‌افزاید: در این مراکز خدماتی از قبیل استفاده از وسایل کمک بینایی، تمرینات بینایی در اتاق تاریک، تقویت حواس دیگر و پرورش درک و نگرش صحیح توانخواهان، استفاده از بحث‌های نمایشی و موسیقی و قصه خوانی و آموزش خط بریل ارائه می‌شود.
اما خبر خوبی که معاون توانبخشی بهزیستی استان به ما می‌دهد خریداری دستگاه چاپگر بریلِ ایرانی با فناوری روز دنیا است. پور شبانان می‌گوید: بعد از مدت‌ها این دستگاه تولیدی یکی از شرکت‌های دانش بنیان اصفهان خریداری شده و به زودی روشندلان اصفهانی می‌توانند برای چاپ بریل خود به مجتمع توانبخشی نابینایان شهدای هفتم تیر اصفهان مراجعه کنند.
امکان چاپ با استفاده از حافظه داخلی، سامانه عیب‌یابی داخلی و کلید‌های گویا به زبان فارسی و انگلیسی، سامانه کاهش ارتعاش و صدا و قابلیت تغییر برای متن به‌صورت عمودی و افقی از جمله ویژگی‌های بارز این چاپگر ملی است.
خواسته‌هایی که نادیده گرفته می‌شود
علی دانشجوی روشندل و ممتازِ اصفهانی است. لپ‌تاپش را که باز می‌کند منتظرم برای پیدا کردن مقاله اش از من کمک بگیرد؛ اما شروع می‌کند به لمس کردن دکمه‌ها. چند لحظه بعد مقاله اش را که به تازگی چاپ شده نشانم می‌دهد. او دانشجوی کارشناسی ارشد است، اما با بقیه همکلاسی‌هایش یک تفاوت ظاهری دارد. او نابیناست. او دو سوالِ بدون جواب دارد قوانین عصای سفید چیست؟ و چرا این قوانین به راحتی زیر پاگذاشته می‌شود؟
سید محمد نیکزاد، مدیرعامل جامعه نابینایان استان اصفهان هم معتقد است: قانون حمایت از معلولان از جمله روشندلان در استان هنوز اجرایی نشده، ورزش برای آنان رایگان نیست در حالی که بر اساس این قانون، استفاده از اتوبوس و مترو، اماکن ورزشی و… باید برای آنان رایگان باشد و به کارگیری ۳۰ درصد نابینایان هم به عنوان اپراتور تلفن، غیرعملی شده است.
البته ماجرای زندگیِ پر دردسر “علی” دانشجوی اصفهانی یکی دو تا نیست او سوالات زیادی دارد اینکه چرا نمی‌تواند در شهر به راحتی رفت و آمد داشته باشد، نمی‌تواند با تاکسی و اتوبوس بیرون برود، نمی‌تواند سوار مترو شود چرا که حدود ۱۵ سانتی‌متر اختلاف سطح سکو و واگن وجود دارد.
البته به گفته این دانشجوی روشندل بزرگترین مشکل معلولان و نابینایان اجرا نشدن قانون جامع حمایت از حقوق معلولان است چرا که در صورت اجرای آن تمام مشکلات آن‌ها شامل مسکن، بیمه، مستمری، با اجرای آن بسیاری از مشکلات معلولان حل می‌شود.
داستانِ ناتمامِ مناسب سازی شهری
شهریور ۹۸ بود که یک شهروند نابینای اصفهانی هنگام پیاده شدن از اتوبوس بی آرتی در حالی که نیمی از بدنش داخل و نیم دیگر خارج از اتوبوس باقی مانده بود دچار حادثه شد و در نهایت جان خود را از دست داد.
در آن زمان کارشناسان این اتفاق دردناک را پیامد نبود مناسب‌سازی و اختلال در زیرسازی مسیر اتوبوس عنوان کردند، اما این واقعه تلخ در حالی اتفاق افتاد که ماده دو قانون جامع حمایت از معلولان به صراحت مناسب‌سازی را حق این قشر از جامعه می‌داند و اجرای آن را به تمام دستگاه‌هاتکلیف کرده است.
داستان مناسب‌سازی شهری، ساختمان‌های دستگاه‌های اداری و نهاد‌های خدماتی برای برخورداری معلولان از جمله روشندلان ماجرایی طولانی و ناتمام است که از سال‌های دهه ۷۰ در کشور مطرح و با همسطح کردن خیابان‌ها و ایجاد رمپ در ورودی اداره‌ها و بانک‌ها و … آغاز شد.
مدیرعامل انجمن روشن بین اصفهان با اشاره به اینکه مهمترین نیاز معلولان نابینایی مناسب‌سازی محیط است، می‌گوید: با مناسب سازی شهری امکان و شرایط برای خوداتکایی و استقلال نسبی مالی و شغلی و حرکتی آنان فراهم می‌شود و افزایش اعتماد به نفس آنان را در پی خواهد داشت.
رسول حیدری از معلولان هم خواست از طریق سامانه معبر و از طریق شماره تلفن ۱۳۷ شهرداری مشکلات و پیشنهادات خود را در زمینه مناسب سازی عنوان کنند.
سخن آخر
گاهی دل‌های روشنشان، در نفس‌های خیابان‌های ناهموار شهر به شماره می‌افتد و نبود تدبیر برای گذرشان به مقصدی درون شهر از محل تحصیل یا اشتغال و هزاران راه که زمینش گرد نیست و نمی‌چرخد و نمی‌چرخد، تار و پودشان را از دنیای خاکستری جدا می‌کند و به عمق درون می‌کشاند باید آن‌ها را دید آن‌ها را باید با چشم بازدید.
نگارنده: مرضیه نادری
